Training (EL)

Οι συμμετέχοντες φθάνουν στον χώρο διεξαγωγής του σεμιναρίου. Προσφέρεται καφές, αναψυκτικά, τσάι και νερό. Γράφουν όλοι τα μικρά τους ονόματα με μαρκαδόρο σε ένα κομματάκι χαρτοταινίας και το κολλούν πάνω τους.

Ο τοπικός διοργανωτής καλωσορίζει τους συμμετέχοντες. Οι εταίροι του προγράμματος και οι επιμορφωτές παρουσιάζονται εν συντομία. Ο βασικός επιμορφωτής κάνει μια γενική αναφορά στο πρόγραμμα της εβδομάδας. Ειδικότερα εστιάζει στο γεγονός ότι η εβδομάδα αυτή είναι για τους συμμετέχοντες μια ευκαιρία αναστοχασμού, με στόχο τη βελτίωση της πρακτικής τους. Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί έτσι, ώστε να ακουστούν οι φωνές όλων των συμμετεχόντων, να υπάρχει χώρος για ανταλλαγή ιδεών και εμπειριών και, μέσα από τη συμμετοχή τους και τις προκλήσεις που θα τεθούν, να διερευνήσουν τις δυνατότητες που έχουν να συμπεριλάβουν την ετερότητα και την διαπολιτισμικότητα στηνδουλειά τους. Πρωταρχικό στοιχείο αυτής της διαδικασίας είναι το να μάθουμε ο ένας από τον άλλον και να μοιραστούμε τις προσωπικές μας αντιλήψεις  και τις εμπειρίες μας.

Ακολουθούν ανακοινώσεις οργανωτικού τύπου και απαντώνται τυχόν ερωτήματα.

Πώς αξιοποιείται

H δραστηριότητα έχει σχεδιαστεί, για να βοηθήσει τους συμμετέχοντες να γνωριστούν μαθαίνοντας τα ονόματά τους, να αρχίσουν να συνομιλούν και να νιώθουν άνετα μέσα στην ομάδα. Συνδέει τα πρόσωπα με τα ονόματα και βοηθά να γίνουν οι πρώτες συστάσεις με παιγνιώδη τρόπο.

Τι χρειαζόμαστε

Μουσική και σύστημα ήχου. Κάρτες με το αρχικό γράμμα του μικρού ονόματος κάθε συμμετέχοντα. Για κάποια γράμματα ίσως υπάρχουν περισσότερα από ένα ονόματα. Συμβαίνει, όμως, να έχουμε και γράμματα από τα οποία αρχίζει το όνομα μόνο ενός.

Διαμόρφωση χώρου

Άδειος  χώρος, ώστε οι συμμετέχοντες να μπορούν να κινηθούν ελεύθερα.

Περιγραφή δραστηριότητας

Ο επιμορφωτής βάζει μουσική. Οι συμμετέχοντες κινούνται ελεύθερα στον ρυθμό της μουσικής, καλύπτουν τον χώρο, περπατούν ή χορεύουν. Όταν η μουσική σταματά, παγώνουμε. Τότε ο επιμορφωτής φωνάζει ένα γράμμα από τις κάρτες που έχει προετοιμάσει. Αυτοί που το όνομά τους αρχίζει από αυτό το γράμμα γίνονται μια ομάδα. Καθένας λέει δυνατά, για να ακούσουν όλοι, το όνομά του, από ποια χώρα έρχεται και ποιον φορέα  εκπροσωπεί. Αυτό συνεχίζεται ώσπου να «παίξουν» όλες οι κάρτες και να ακουστούν όλα τα ονόματα.

Πώς αξιοποείται

Για να σπάσει ο πάγος, να φωτιστεί ο κόσμος των στερεοτύπων, να αποκαλυφθούν οι  μηχανισμοί που δημιουργούν τα στερεότυπα.

Τι χρειαζόμαστε

Χρωματιστές κάρτες  μεγέθους Α5 ή Α6, μία για κάθε συμμετέχοντα, και μαρκαδόρους.

Διαμόρφωση χώρου

Οι καρέκλες σε κύκλο. Μια καρέκλα για τον καθένα (συμμετέχοντες και επιμορφωτές) .

Περιγραφή δραστηριότητας

Δίνουμε σε κάθε συμμετέχοντα από μια κάρτα και έναν μαρκαδόρο. Τους ζητάμε να γράψουν στην κάρτα το όνομα της χώρας από την οποία έρχονται και να την τοποθετήσουν στο πάτωμα, στο  κέντρο του κύκλου, έτσι ώστε τα ονόματα των χωρών να είναι εμφανή. Στη συνέχεια, τους καλούμε να διαλέξουν μια κάρτα που να αναφέρει μια χώρα διαφορετική από τη δική τους. Στην πίσω όψη της κάρτας θα πρέπει να γράψουν πέντε φράσεις που νομίζουν, γνωρίζουν ή αισθάνονται ότι ισχύουν για τον λαό αυτής της χώρας. Στη συνέχεια, οι επιμορφωτές μαζεύουν τις κάρτες και τις μοιράζουν στους συμμετέχοντες σε μικρές ομάδες ανά χώρα προέλευσης. Σε κάθε μικρή ομάδα οι συμμετέχοντες έχουν στη διάθεσή τους λίγα λεπτά, για να διαβάσουν τις φράσεις που έγραψαν οι άλλοι για τους ανθρώπους της χώρας τους και να συζητήσουν μεταξύ τους σχετικά με αυτές τις φράσεις. Τέλος, στην ολομέλεια, διαβάζουν ανά ομάδα δυνατά αυτές τις φράσεις και τις σχολιάζουν.  Όλοι οι συμμετέχοντες  πρέπει να έχουν την ευκαιρία να σχολιάσουν.

Στον σχολιασμό τους οι συμμετέχοντες καλούνται να εκφράσουν τον προβληματισμό τους για το αν νομίζουν πως αυτές οι φράσεις είναι ακριβείς και/ ή αληθείς, κατά πόσο αποτυπώνουν τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά του λαού της χώρας τους, τι θεωρούν ότι παραλείπεται και τι θα ήθελαν να προσθέσουν. Θα πρέπει, επίσης, να πουν πώς αισθάνονται για τις περιγραφές που διάβασαν.

Επισημάνσεις για τους επιμορφωτές

Στον αναστοχασμό που έπεται της δραστηριότητας είναι απαραίτητο να τονιστεί η πολυπλοκότητα των στερεοτύπων. Κάποια ανταποκρίνονται σε μεγάλο βαθμό στην αλήθεια, κάποια είναι κολακευτικά (οι συμμετέχοντες έχουν την τάση να είναι ευγενικοί στην πρώτη μεταξύ τους επικοινωνία!). Πολλοί θεωρούν ότι επιβεβαιώνουν  τα στερεότυπα. Η δραστηριότητα θα αποκαλύψει, επίσης, ότι γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα για τους ανθρώπους άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Οι επιμορφωτές χρειάζεται να έχουν υπόψη τους ότι κάποιοι μπορεί να θορυβηθούν από αυτά που θα ακούσουν να λέγονται για τις χώρες τους. Αυτή η δραστηριότητα, όμως, είναι μια ευκαιρία να προβληματιστούμε από πού ενημερωνόμαστε και πώς γνωρίζουμε αυτά που γνωρίζουμε.

Πώς αξιοποιείται

Προσφέρει τη δυνατότητα να γνωριστούν  οι συμμετέχοντες μέσα από σωματική και νοητική προθέρμανση. Τους κινητοποιεί να είναι ουσιαστικά παρόντες και τους εμπλέκει νοητικά, συναισθηματικά, κοινωνικά και σωματικά.

Τι χρειαζόμαστε

Τίποτα.

Διαμόρφωση χώρου

Ελεύθερος, άδειος χώρος. Καρέκλες και τραπέζια τοποθετούνται στην άκρη. Αρκετός  χώρος,  για να κινηθούν ελεύθερα οι συμμετέχοντες.

Περιγραφή δραστηριότητας

Ο επιμορφωτής ζητά από τους συμμετέχοντες να κινηθούν ελεύθερα στον χώρο. Τα βλέμματα συναντιούνται και χαιρετιόμαστε με όλους με νεύματα και χαμόγελα.

Ο επιμορφωτής ζητά από τους συμμετέχοντες να σταματούν όταν ακούν τη λέξη «Στοπ» και να συνεχίζουν να κινούνται στον χώρο όταν ακούν τη λέξη «Πάμε». Επαναλαμβάνουμε αρκετές φορές. Στη συνέχεια, ο επιμορφωτής προσθέτει μια νέα συνθήκη. Όταν λέει «Αγγίξτε το πάτωμα», πρέπει οι συμμετέχοντες να σταματήσουν, να σκύψουν και να αγγίξουν το πάτωμα, και, όταν λέει «Αγγίξτε τον ουρανό», πρέπει να σταματήσουν και να πηδήξουν όσο πιο ψηλά μπορούν για να «αγγίξουν» με τα τεντωμένα χέρια τους τον ουρανό. Επαναλαμβάνουμε αρκετές φορές. Στη συνέχεια, ο επιμορφωτής προσθέτει μια ακόμα συνθήκη. Σε κάθε εντολή που θα ακούγεται οι συμμετέχοντες θα κάνουν το αντίθετο. Θα σταματούν, για παράδειγμα, όταν ακούγεται η εντολή «Πάμε», και θα ξεκινούν όταν ακούγεται η εντολή «Στοπ». Αυτό δοκιμάζεται μερικές φορές.

Στη συνέχεια, ο επιμορφωτής δίνει την οδηγία  όταν ακουστεί η εντολή «τριάδες», «τετράδες» ή «πεντάδες», να σχηματίσουν πολύ γρήγορα οισυμμετέχοντες αντίστοιχες ομάδες. Στις ομάδες που θα δημιουργηθούν, καθένας λέει στους υπόλοιπους το όνομά του και έπειτα κάτι για τον εαυτό του. Επαναλαμβάνεται το ίδιο τρεις φορές, και καθένας θα πρέπει να προσπαθήσει να συναντηθεί με όσο το δυνατόν περισσότερους συμμετέχοντες. Κάθε γύρος διαρκεί λίγα λεπτά. Ο ρυθμός της δραστηριότητας είναι γρήγορος. Κάθε φορά που σχηματίζονται οι ομάδες, ο επιμορφωτής δίνει ένα συγκεκριμένο θέμα για συζήτηση. Τα τρία θέματα μπορεί να είναι τα εξής:

Πρώτος γύρος- Ένα πράγμα με το οποίο παθιάζεστε.

Δεύτερος γύρος – Ένα δυνατό σας στοιχείο  ως εκπαιδευτικoύ ή καλλιτέχνη στο σχολείο.

Τρίτος γύρος – η πρώτη σας ανάμνηση.

Μετά τους τρεις αυτούς γύρους όλοι μπαίνουν σε κύκλο. Διαδοχικά ένας – ένας οι συμμετέχοντες μπαίνουν στο κέντρο του κύκλου και λένε μόνο το όνομά τους. Οι υπόλοιποι, από τη θέση τους στον κύκλο, αναφέρουν ό, τι θυμούνται για τον συγκεκριμένο συμμετέχοντα, από το πρώτο μέρος της δραστηριότητας. Αφού ακουστούν κάποια πράγματα για αυτόν, επανέρχεται στον κύκλο και συνεχίζει ο επόμενος, που με τη σειρά του μπαίνει στο κέντρο του κύκλου. Η δραστηριότητα ολοκληρώνεται όταν έχουν περάσει όλοι από το κέντρο του κύκλου.

Επισημάνσεις για τους  επιμορφωτές

Ο επιμορφωτής χρειάζεται να μεριμνά για τον γρήγορο ρυθμό της δραστηριότητας. Ωστόσο, όσο διαρκεί η συζήτηση στις μικρές ομάδες, φροντίζει,  ώστε να έχουν όλοι αρκετό χρόνο να μιλήσουν για τον εαυτό τους. Όταν όλοι βρίσκονται μαζί στο μεγάλο κύκλο, ο επιμορφωτής φροντίζει να δώσει τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να θυμηθούν κάποια πράγματα γι’ αυτόν που βρίσκεται στο κέντρο του κύκλου. Αυτό συνήθως προϋποθέτει κάποιες στιγμές σιωπής, που θα τους δώσουν τον απαιτούμενο χρόνο να θυμηθούν και να μπουν στη διαδικασία να μιλήσουν.

Στο τέλος, ο επιμορφωτής συντονίζει μια σύντομη συζήτηση ανατροφοδότησης, θέτοντας τα παρακάτω ερωτήματα: Πώς νιώσατε όταν βρεθήκατε στο κέντρο του κύκλου; Πώς νιώσατε μέσα στις μικρές ομάδες;  Στην τελευταία φάση της δραστηριότητας, σας ήταν  δύσκολο να θυμηθείτε τι είχαν πει οι άλλοι για τον εαυτό τους; Γιατί;

Τέλος, ο επιμορφωτής επισημαίνει ότι η δραστηριότητα έχει σχεδιαστεί, ώστε να ενεργοποιήσει τους συμμετέχοντες σωματικά, κοινωνικά, συναισθηματικά και διανοητικά. Γιατί μόνο τότε, όταν δηλαδή, εμπλέκεται κανείς (και οι μαθητές!)  ταυτόχρονα  σωματικά, κοινωνικά, συναισθηματικά και διανοητικά, είναι 100% παρών στη μαθησιακή διαδικασία. Έτσι αποκτά κανείς αυτοπεποίθηση, νιώθει ευφορία και επιτυγχάνει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Επίσης, η διαδικασία, του να σταθεί κάποιος στο κέντρο του κύκλου και να συστηθεί λέγοντας το όνομά του ενθαρρύνει τους συμμετέχοντες να «δεσμευτούν» για την παρουσία τους και να εμπλακούν ουσιαστικά. Η φυσική παρουσία ενός μαθητή στην τάξη δεν εγγυάται και την πραγματική του αφοσίωση στη διαδικασία της μάθησης. Δραστηριότητες σαν αυτήν είναι που οδηγούν τους μαθητές να εμπλακούν πραγματικά και ολόψυχα.

Πώς αξιοποιείται

Καλεί τους συμμετέχοντες να σκεφτούν και να μοιραστούν τις προσδοκίες τους για την επιμόρφωση. Βοηθά να δομηθεί μια αίσθηση κοινού σκοπού ανάμεσά τους  και επιτρέπει στους επιμορφωτές να διασφαλίσουν ότι ο σχεδιασμός του σεμιναρίου ανταποκρίνεται στους στόχους των συμμετεχόντων και αντίστροφα.

Τι χρειαζόμαστε

Τέσσερις πίνακες παρουσιάσεων (flipchart) ή μόνο τα αποσπώμενα χαρτιά παρουσιάσεων κολλημένα στον τοίχο. Κάθε χαρτί είναι κολλημένο σε διαφορετικό σημείο της αίθουσας και στο καθένα αναγράφεται ένα από τα τέσσερα ερωτήματα που ακολουθούν. Πολύχρωμα χαρτάκια postit  και στυλό για όλους.

Διαμόρφωση χώρου

Καρέκλες για όλους τους συμμετέχοντες, και τραπέζια τοποθετημένα σε διάφορα σημεία στον χώρο.

Περιγραφή δραστηριότητας

Οι συμμετέχοντες έχουν 5-8 λεπτά, για να γράψουν σε χαρτάκια postit τις απαντήσεις τους στα παρακάτω ερωτήματα:

1. Τι θα ήθελα να συμβεί κατά τη διάρκεια της επιμόρφωσης;
2. Tι δεν θα ήθελα να συμβεί κατά τη διάρκεια της επιμόρφωσης;
3. Τι ελπίζω να μάθω κατά τη διάρκεια της επιμόρφωσης;
4. Τι ελπίζω ότι θα είμαι να θέση να κάνω όταν επιστρέψω στη δουλειά μετά την επιμόρφωση;

Σε κάθε postit πρέπει να γράψουν μόνο μια απάντηση. Μπορούν, ωστόσο, αν θέλουν, να γράψουν περισσότερες από μια απαντήσεις σε κάθε ερώτημα, την καθεμία σε διαφορετικό χαρτάκι. Οι συμμετέχοντες κολλούν τα postit με τις απαντήσεις τους στους αντίστοιχους πίνακες παρουσιάσεων / χαρτιά παρουσιάσεων.

Όταν έχουν κολληθεί όλα τα postit, οι συμμετέχοντες χωρίζονται σε τέσσερις ομάδες. Ανά ομάδα μελετούν έναν από τους πίνακες παρουσιάσεων, συζητούν και αναδιοργανώνουν τις απαντήσεις, ανάλογα με τα κυρίαρχα θέματα που αναδεικνύονται.

Ορίζεται ένας εκπρόσωπος από κάθε ομάδα και παρουσιάζει στην ολομέλεια τα πορίσματα της ομάδας. Τέλος ακολουθεί συζήτηση αναστοχασμού με όλη την ομάδα.

Στον αναστοχασμό οι συμμετέχοντες ενθαρρύνονται να μοιραστούν το πώς ένιωσαν κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας και τι τους άρεσε περισσότερο. Ο επιμορφωτής μπορεί να θέσει και τα ακόλουθα ερωτήματα:

• Σας προκάλεσε κάτι έκπληξη κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας;
• Θέλετε να δώσετε έμφαση σε κάποιο σχόλιο;
• Yπάρχουν σχόλια με τα οποία διαφωνείτε;

Συμφωνούμε ότι κατά τη διάρκεια της επιμόρφωσης θα χρειαστεί να επανερχόμαστε σε αυτούς τους πίνακες.

Επισημάνσεις για τους επιμορφωτές

Ο αναστοχασμός στο τέλος της δραστηριότητας είναι σημαντικός, για να δείτε αν οι προσδοκίες των συμμετεχόντων καλύπτονται από τονσχεδιασμό σας και αντιστρόφως. Επίσης, σε αυτό το σημείο είναι και η κατάλληλη στιγμή να αναφέρετε σε ποιές από τις ανάγκες τους δεν θα μπορέσετε να ανταποκριθείτε. Ταυτόχρονα μπορείτε να επισημάνετε – χωρίς να δώσετε πολλές λεπτομέρειες –  ότι πολλές από τις προσδοκίες και τις ιδέες τους θα καλυφθούν στην διάρκεια της επιμόρφωσης. Θυμηθείτε να κρατήσετε τους πίνακες σε εμφανές σημείο καθόλη τη διάρκεια της επιμόρφωσης.

Πώς αξιοποιείται

Για να διερευνήσουμε τι πραγματικά γνωρίζουμε για την Ευρώπη, τη γεωγραφία και τους ανθρώπους της.

Τι χρειαζόμαστε:

3-4 χαρτοταινίες, μονωτικές ταινίες σε κόκκινο, κίτρινο, πράσινο και μπλε χρώμα, κομμένες σε μικρά κομμάτια των 2 εκατοστών, και έναν μικρό χάρτη της Ευρώπης.

Διαμόρφωση χώρου

Ελεύθερος,  άδειος χώρος.

Περιγραφή δραστηριότητας

Δίνουμε στους συμμετέχοντες χαρτοταινίες και τους ζητάμε να δημιουργήσουν ομαδικά στο πάτωμα έναν μεγάλο χάρτη της Ευρώπης, χρησιμοποιώντας όλον τον

χώρο, ορίζοντας τα σύνορα της Ευρώπης αλλά και τα σύνορα των μεμονωμένων κρατών.

Όταν τελειώσει η δημιουργία του χάρτη,  ο επιμορφωτής στον αναστοχασμό θέτει ενδεικτικά τα ακόλουθα ερωτήματα:

• Ήταν εύκολη ή δύσκολη η δραστηριότητα;
• Tί ήταν αυτό που την έκανε δύσκολη;
• Πόσο μπόρεσε να συμβάλει ο καθένας;
• Ποιά ήταν τα τυφλά σημεία σας;
• Ως Ευρωπαίος νιώθετε ότι είστε κομμάτι ολόκληρης της Ευρώπης ή κάποιου μέρους της;
• Μπορείτε να θεωρήσετε ότι είστε κομμάτι ενός πράγματος για το οποίο έχετε τόσα πολλά τυφλά/άγνωστα σημεία;

Στη συνέχεια, κάθε συμμετέχων έχει πρόσβαση σε πολλά κομματάκια μονωτικής ταινίας κόκκινου, κίτρινου, πράσινου και μπλε χρώματος. Τους ζητάμε να χρησιμοποιήσουν τα διαφορετικά χρώματα, για να δημιουργήσουν έναν συναισθηματικό χάρτη της Ευρώπης, ως εξής:

• Αν θεωρούν ότι κάποιο μέρος/κράτος της Ευρώπης είναι προοδευτικό, δημιουργικό, δυναμικό, ελπιδοφόρο, το σηματοδοτούν μεκομματάκια κίτρινης ταινίας.
• Αν νιώθουν ότι κάποιο μέρος της Ευρώπης είναι ειρηνικό, ασφαλές, άνετο, όμορφο κ.λ.π., το σηματοδοτούν με πράσινη ταινία.
• Αν συνδέουν ένα συγκεκριμένο μέρος της Ευρώπης με κίνδυνο, φόβο, διαμάχη, κρίση, απειλή, πόλεμο κ.λ.π., το σηματοδοτούν με κόκκινη ταινία.
• Αν θεωρούν ότι δεν γνωρίζουν τίποτε απολύτως ή πολύ λίγα πράγματα για κάποιο μέρος, το σηματοδοτούν με μπλε ταινία.

Στην ανατροφοδότηση της δραστηριότητας οι συμμετέχοντες συζητούν γι’ αυτήν τη νέα εικόνα της Ευρώπης που αναδύεται. Οι επιμορφωτές μπορούν να θέσουν τα  παρακάτω ερωτήματα:

• Γιατί κάποιες χώρες μαρκάρονται θετικά, ενώ κάποιες άλλες μαρκάρονται αρνητικά;
• Από πού αντλεί καθένας τις εντυπώσεις του ή/και τις σχετικές πληροφορίες του; (από επισκέψεις σε άλλες χώρες, από τον τύπο και την τηλεόραση, από κοινωνικά δίκτυα, από συγγενείς που έχουν επισκεφτεί άλλες χώρες ή έχουν ζήσει σε αυτές;).
• Επηρεάζει η πηγή της πληροφορίας το πόσο καλή ή κακή εντύπωση έχουμε για κάποια χώρα;
• Έχουν την αίσθηση ότι η άποψή τους για την κάθε χώρα που σηματοδότησαν είναι στενή ή ευρεία;
• Tι χρώμα/-τα έβαλαν στη δική τους χώρα;
• Επηρέασε αυτή η δραστηριότητα την άποψή τους για το πώς αντιλαμβάνονται την Ευρώπη; Πώς;

Επισημάνσεις για τους επιμορφωτές

Αυτή είναι μια δραστηριότητα συγκρότησης της ομάδας και γι’ αυτό ο επιμορφωτής οφείλει να είναι αόρατος, όσο οι συμμετέχοντες δημιουργούν τον χάρτη. Δεν θα πρέπει να τους βοηθά, να τους κάνει υποδείξεις ή να διορθώνει αυτό που κάνουν. Θα πρέπει, ωστόσο, να τους ενθαρρύνει να τα συζητούν όλα μεταξύ τους. Είναι η δραστηριότητα κατά την οποία θα ξεκινήσουν οι σε βάθος συζητήσεις ανάμεσα στους συμμετέχοντες.

Πώς αξιοποιείται

Για άσκηση της προσοχής και της συγκέντρωσης, της πειθαρχία και της επιμονής, έλεγχο της ανασταλτικής λειτουργίας (μιας από τις επιτελικές λειτουργίες), δουλειά σε ζευγάρια.

Τι χρειαζόμαστε

Τίποτα.

Διαμόρφωση χώρου

Ελεύθερος άδειος χώρος, καρέκλες και τραπέζια στην άκρη.

Περιγραφή δραστηριότητας

Οι συμμετέχοντες δουλεύουν όρθιοι σε ζευγάρια, ο ένας απέναντι από τον άλλο, σε κοντινή απόσταση. Στα ζευγάρια ο ένας είναι ο Α και ο άλλος ο Β.

Ο Α λέει τον αριθμό 1.

Ο Β λέει 2.

Ο Α λέει 3.

Ο Β λέει 1 κ.ο.κ.

Το επαναλαμβάνουν συνεχώς, ώσπου ο ρυθμός να ρέει.

Μετά αντικαθιστούν τον αριθμό 2 με μια κίνηση, π.χ. χτύπημα των δακτύλων των χεριών, ως εξής:

O A λέει τον αριθμό 1.

Ο Β χτυπά τα δάχτυλα των χεριών του.

Ο Α λέει τον αριθμό 3.

Ο Β λέει τον αριθμό 1 κ.ο.κ.

Επαναλαμβάνουν το ίδιο πολλές φορές.

‘Έπειτα αντικαθιστούν τον αριθμό 3 με ένα χτύπημα του ποδιού στο πάτωμα:

O Α λέει 1.

Ο Β χτυπάει τα δάχτυλα των χεριών.

Ο Α χτυπά το πόδι στο πάτωμα.

Ο Α λέει τον αριθμό 1 κ.ο.κ.

Επαναλαμβάνουν το ίδιο πολλές φορές.

Τέλος, αντικαθιστούν το 1 ανοίγοντας τα χέρια σε αγκαλιά και φωνάζοντας δυνατά «Ουάου».

Ο Α ανοίγει την αγκαλιά του και φωνάζει δυνατά «Ουάου».

Ο Β χτυπά τα δάχτυλα των χεριών.

Ο Α χτυπά το πόδι στο πάτωμα.

Ο Β ανοίγει την αγκαλιά του και φωνάζει δυνατά «Ουάου» κ.ο.κ.

Επαναλαμβάνουν το ίδιο πολλές φορές.

Στον αναστοχασμό θέτουμε στους συμμετέχοντες τα ακόλουθα ερωτήματα:

• Γιατί είναι τόσο δύσκολη αυτή η δραστηριότητα; Όταν είσαι μόνος, είναι πολύ εύκολο να μπεις σε ένα ρυθμό 1-2-3. Γιατί είναι τόσο δύσκολο, όταν αυτήν την αλληλουχία πρέπει να την μοιραστείς με κάποιον άλλον;
• Πότε ήταν πιο δύσκολο; Όταν έπρεπε να χρησιμοποιήσετε μόνο λέξεις, μόνο κινήσεις ή έναν συνδυασμό και των δύο;
• Μπορούσατε να κρατήσετε τον ρυθμό ή πρόκειται για άσκηση που από τη φύση της είναι αρρυθμική;

Επισημάνσεις για τους επιμορφωτές

Κάποιες επιπλέον πληροφορίες για τις επιτελικές λειτουργίες. Η δυσκολία της δραστηριότητας έγκειται στο ότι πρέπει να σταματήσεις τον εαυτό σου από το να κάνει κάτι. Αυτό προϋποθέτει ανασταλτική λειτουργία, μια από τις τρεις κύριες επιτελικές λειτουργίες. Οι άλλες δύο είναι η εργασιακή μνήμη και η γνωστική ευελιξία. Οι επιτελικές λειτουργίες υποστηρίζουν τη μάθηση. Περισσότερες πληροφορίες θα δοθούν σε παρουσίαση μετά τη δραστηριότητα.

Η παρουσίαση δίνει μια σύντομη εικόνα των επιτελικών λειτουργιών του εγκεφάλου.

Μπορείτε να βρείτε όλους τους συνδέσμους εδώ: https://europe-in-perspective.eu/resources/

Πώς αξιοποιείται

Για να αρχίσουμε να διερευνούμε τη σχέση ανάμεσα στην κουλτούρα και την ταυτότητα.

Τι χρειαζόμαστε

Περιοδικά και εφημερίδες με φωτογραφίες (ιδανικά σε διάφορες γλώσσες, γι’ αυτό, πριν την έναρξη του σεμιναρίου, ζητήστε από τους συμμετέχοντες να φέρουν μαζί τους κάποιο περιοδικό από τη χώρα τους), μεγάλα φύλλα χαρτιού, μαρκαδόρους, σελοτέιπ, κόλλες και ψαλίδια.

Διαμόρφωση χώρου

Τραπέζια διάσπαρτα στον χώρο, με 4-5 καρέκλες ανά τραπέζι. Ένα μεγάλο φύλλο χαρτί και υλικά πάνω σε κάθε τραπέζι.

Περιγραφή δραστηριότητας

Ο επιμορφωτής χωρίζει τους συμμετέχοντες σε ομάδες των τεσσάρων περίπου ατόμων. Όταν καθίσουν στα τραπέζια τους,  ο επιμορφωτής τους καλεί να κλείσουν τα μάτια τους. Τους ζητά να σκεφτούν την Ευρώπη. Τι ήχοι τους έρχονται στον νου; Πώς τους κάνει να αισθάνονται η σκέψη της Ευρώπης; Τι εικόνες τους έρχονται στο νου; Στη συνέχεια, τους καλεί να ανοίξουν τα μάτια τους και να ξεφυλλίσουν τα περιοδικά και τις εφημερίδες που βρίσκονται μπροστά τους και να κόψουν εικόνες που τις συνδέουν με την Ευρώπη.

Έπειτα, στις ομάδες τους καλούνται να συζητήσουν για το πώς αντιλαμβάνονται την ευρωπαϊκή κουλτούρα. Τι είναι ευρωπαϊκή κουλτούρα; Πώς μοιάζει; Καθώς οι ιδέες τους αρχίζουν να ξεκαθαρίζουν, καλούνται  να κατασκευάσουν ομαδικά, ανά τραπέζι, ένα κολάζ που να αντιπροσωπεύει την ευρωπαϊκή κουλτούρα, αποτελούμενο από φωτογραφίες που έχουν ήδη βρει ή θα βρουν στις εφημερίδες και τα περιοδικά. Αυτό το ομαδικό κολάζ θα αντιπροσωπεύει την ευρωπαϊκή κουλτούρα, τους ανθρώπους και τις αξίες τους, εικόνες και σύμβολα πολιτισμού. Μπορούν να χρησιμοποιήσουν ό, τι εικόνες βρουν στις εφημερίδες και στα περιοδικά. Κολλούν τις εικόνες στα μεγάλα χαρτιά και μπορούν να προσθέτουν δικά τους σχέδια ή άλλα υλικά  που υπάρχουν διαθέσιμα στον χώρο του σεμιναρίου.

Μετά από 45 λεπτά κολλάμε τα κολάζ στον τοίχο και κάθε ομάδα παρουσιάζει τη δουλειά της στους υπόλοιπους συμμετέχοντες, επισημαίνοντας τα πιο σημαντικά στοιχεία του καλλιτεχνικού τους δημιουργήματος. Η παρουσίαση μπορεί να γίνει με τη μορφή ξενάγησης.

Στον αναστοχασμό οι συμμετέχοντες χρειάζεται να σκεφτούν:

• Ήταν εύκολη ή δύσκολη η δραστηριότητα;
• Πώς αποτυπώθηκαν οι πολλαπλές κουλτούρες και οιυποκουλτούρες στα κολάζ;
• Ποιεςεικασίες για την Ευρώπη διαφαίνονται στα κολάζ;
• Πόσο «αρσενική» ή «θηλυκή» είναι η Ευρώπη; Πόσο ατομικιστική ή συλλογική;
• H Ευρώπη είναι κυρίως προοδευτική ή συντηρητική;
• Πόσο σημαντικός είναι οθεσμός της οικογένειας και πώς αυτό απεικονίζεται στα κολάζ;
• Υπάρχουν θρησκευτικά στοιχεία στις πολιτισμικές αξίες και πρότυπα;
• Τι είδους άνθρωποι θα μπορούσαν να ταιριάξουν σε αυτές τις απεικονίσεις της Ευρώπης;
• Tι αλλαγές χρειάζεται ίσως να κάνουν κάποιοιάνθρωποι, προκειμένου να ανήκουν στην Ευρώπη;
• Πότε γίνεται πραγματικά δύσκολο να δεχθείς τους άλλους;
• Πώς προσαρμόζονται οι άνθρωποι σε ένα συνεχώς εναλλασσόμενο πολιτισμικό τοπίο;

Πώς αξιοποιείται

Για να εφεύρουμε εναλλακτικές ταυτότητες, ως προετοιμασία για την επόμενη δραστηριότητα.

Τι χρειαζόμαστε

Χαρτί και στυλό για να κρατούν σημειώσεις οι συμμετέχοντες.

Περιγραφή δραστηριότητας

Οι συμμετέχοντες δουλεύουν σε ζευγάρια. Ο πρώτος κάνει ερωτήσεις και ο δεύτερος απαντά. Αυτός που ρωτά προσπαθεί να ανακαλύψει όσο περισσότερα πράγματα μπορεί για τον άλλον μέσα σε δέκα λεπτά. Ωστόσο, το πρόσωπο που απαντά στις ερωτήσεις πρέπει να χρησιμοποιήσει τη φαντασία του, για να δημιουργήσει μια άλλη περσόνα. Δεν απαντάμε στις ερωτήσεις με ειλικρίνεια, σαν να αφορούν τον εαυτό μας, αλλά,με αφόρμηση τις ερωτήσεις, δημιουργούμε έναν χαρακτήρα. Αυτός ο χαρακτήρας μπορεί να είναι εντελώς φανταστικός ή βασισμένος σε κάποιο πρόσωπο που γνωρίζουμε. Το πρόσωπο που κάνει τις ερωτήσεις κρατά σημειώσεις για όλα τα χαρακτηριστικά αυτού του φανταστικού χαρακτήρα. Μετά από δέκα λεπτά οι ρόλοι αντιστρέφονται. Το πρόσωπο που πριν ρωτούσε δέχεται τώρα ερωτήσεις και το πρόσωπο που πριν δεχόταν ερωτήσεις, είναι τώρα αυτός που ρωτά. Όπως και πριν, οι ερωτήσεις οδηγούν στο να δημιουργηθεί μια εναλλακτική περσόνα, ένας χαρακτήρας. Αυτός που ρωτά κρατά και πάλι σημειώσεις με τα κύρια χαρακτηριστικά αυτού του χαρακτήρα.

Τέλος, κάθε μέλος ζευγαριού παίρνει από το ζευγάρι του τις σημειώσεις που αφορούν τη δική του εναλλακτική περσόνα. Με άλλα λόγια, το πρόσωπο που δεχόταν ερωτήσεις παίρνει τις σημειώσεις που κράτησε αυτός που του έκανε τις ερωτήσεις. Λέμε στους συμμετέχοντες να κρατήσουν αυτές τις σημειώσεις για λίγο αργότερα, χωρίς να τους αποκαλύψουμε ακόμα πώς ακριβώς θα τις αξιοποιήσουν.

Πώς αξιοποιείται

Για να διερευνήσουμε εναλλακτικές ταυτότητες, τη ρευστότητα της ταυτότητας και το πώς επηρεάζει η ταυτότητά μας  τις απόψεις μας.

Τι χρειαζόμαστε

Διάφορα είδη ρουχισμού, περούκες, καπέλα, αξεσουάρ, ένα μικρό βεστιάριο.  Χαρτιά και μολύβια.

Διαμόρφωση χώρου

Οι καρέκλες τοποθετημένες κυκλικά, για μικρές ομάδες.

Περιγραφή δραστηριότητας

Οι συμμετέχοντες χωρίζονται σε ομάδες των πέντε ή έξι ατόμων. Κάθε ομάδα αντιπροσωπεύει τα μέλη μιας επιτροπής του εκλεγμένου δημοτικού συμβουλίου μιας πόλης, που συνεδριάζουν, για να αποφασίσουν σχετικά με μια επίμαχη πρόταση για την οποία το δημοτικό συμβούλιο πρέπει να λάβει απόφαση. Κάθε επιτροπή πρέπει να εκλέξει ένα προεδρείο και να συζητήσει το ζήτημα. Οι συμμετέχοντες πρέπει να φανταστούν ότι είναι αυτοί οι ίδιοι που έχουν εκλεγεί στο δημοτικό συμβούλιο της πόλης και οι απόψεις που θα εκφράσουν είναι αυτές που πραγματικά θα εξέφραζαν, αν βρίσκονταν σε αυτή τη θέση. Μετά από 25 λεπτά περίπου, ψηφίζουν αν συμφωνούν ή διαφωνούν με την πρόταση. Μπορούν επίσης να αποφασίσουν μια εναλλακτική λύση. Καταγράφουν το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας.

Κάθε ομάδα έχει να αποφασίσει για ένα από τα παρακάτω θέματα:

• Περιβαλλοντική απειλή που προκαλείται από ιδιωτική επιχείρηση.

Υπάρχει περιβαλλοντική απειλή, που προέρχεται από τη δραστηριότητα ιδιωτικού φορέα. Συγκεκριμένα, ένα πετρελαιοφόρο που μεταφέρει τοξικά απόβλητα έχει διαρροή και απειλεί να προκαλέσει περιβαλλοντική καταστροφή.

Προτεινόμενη λύση: Το δημοτικό συμβούλιο πληρώνει την επισκευή της δεξαμενής, απορροφώντας χρήματα από  το κονδύλι που διατίθεται στα μουσεία της πόλης.

• Καταυλισμός προσφύγων.

Ακριβώς δίπλα στην πόλη υπάρχει ένας καταυλισμός προσφύγων, που έχει ξεπεράσει κατά πολύ τα όρια της χωρητικότητάς του.

Προτεινόμενη λύση: Να διατεθούν τα κλειστά ακίνητα που ανήκουν στον δήμο, ώστε να μετακινηθούν εκεί οι πρόσφυγες.

• Τοπική εφημερίδα.

Η τοπική εφημερίδα, η οποία χρηματοδοτείται από τον δήμο, ασκεί συνέχεια κριτική στο δημοτικό συμβούλιο.

Προτεινόμενη λύση: Να κοπεί η χρηματοδότησή της.

• Μαζική μετανάστευση εξειδικευμένων επαγγελματιών. (Braindrain)

Οι νέοι επιστήμονες εγκαταλείπουν την πόλη.

Προτεινόμενη λύση: Φορολογικές απαλλαγές σε επιχειρήσεις που ξεκινούν οι νέοι στην πόλη.

(Οι επιμορφωτές μπορούν, φυσικά,  να δημιουργήσουν δικά τους σενάρια).

Στη συνέχεια, ενημερώνουμε τους συμμετέχοντες ότι έγιναν εκλογές και έχει εκλεγεί νέο δημοτικό συμβούλιο. Έχουν και πάλι τον ρόλο μιας επιτροπής του νέου δημοτικού συμβουλίου που συζητά ένα επίμαχο ζήτημα, αλλά αυτή τη φορά θα μιλούν υποδυόμενοι τον χαρακτήρα που επινόησαν στη δραστηριότητα «Γίνομαι κάποιος άλλος  1». Για να τους βοηθήσουμε να χτίσουν τους ρόλους τους, τους προτείνουμε να χρησιμοποιήσουν κοστούμια και αντικείμενα από το βεστιάριο. Μπορούν, επίσης, να χρησιμοποιήσουν τις σημειώσεις που κράτησαν οι άλλοι γι’ αυτούς στις συνεντεύξεις.

Οι συμμετέχοντες ξαναμπαίνουν στις μικρότερες ομάδα. Ξεκινούν λέγοντας καθένας λίγα λόγια για το ποιος είναι, ως ρόλος αυτή τη φορά, και συμπεριφέρονται σαν να συναντιούνται για πρώτη φορά μετά τις εκλογές. Στη συνέχεια, συζητούν το ίδιο θέμα που συζήτησαν και πριν και, τέλος, ψηφίζουν εκ νέου.

Οι συμμετέχοντες αναστοχάζονται την εμπειρία τους.

• Τι αλλαγές υπήρξαν στην ομάδα, όταν ήσαστανόλοι σε ρόλο;
• Τα συναισθήματά σας, η συμπεριφορά, οι απόψεις σας ήταν πολύ διαφορετικές στονδεύτερο γύρο;
• Πώς επηρέασε τις απόψεις σας η νέα σας ταυτότητα – ρόλος;

Επισημάνσεις για τους επιμορφωτές

Να είστε προετοιμασμένοι για το ότι κάποιοι συμμετέχοντες μπορεί να μη νιώθουν άνετα με τα παιχνίδια ρόλων και να δυσκολευτούν να εμπλακούν στη δραστηριότητα. Να είστε ενθαρρυντικοί και υποστηρικτικοί. Στην ανατροφοδότηση βοηθήστε τους συμμετέχοντες να κατανοήσουν πώς σχεδόν πάντα οι απόψεις μας καθορίζονται από την ταυτότητά μας. Συχνά αποδεικνύεται πως δεν έχει νόημα να διαφωνήσεις για τις απόψεις, εκτός αν ταυτόχρονα εργαστείς προς την κατεύθυνση της αλλαγής ταυτότητας. Το να αλλάξει κανείς τρόπο σκέψης συχνά σημαίνει να αλλάξει το ποιός είναι – κι αυτό είναι πολύ δύσκολο να γίνει και πολύ απειλητικό.

Δουλεύοντας σε ζευγάρια από την ίδια χώρα, οι συμμετέχοντες αναστοχάζονται για όσα έμαθαν σήμερα. Τους ζητείται να σχεδιάσουν μια δραστηριότητα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν στην δουλειά τους, στη χώρα τους, η οποία να είναι εμπνευσμένη από τις δραστηριότητες της ημέρας. Στον σχεδιασμό τους θα πρέπει να είναι σαφείς ως προς τους στόχους της δραστηριότητας, ποιες ποιότητες των μαθητών θα αναπτυχθούν, την γνώση που θα αποκτηθεί και τις παιδαγωγικές αρχές που την διέπουν.

Τους ζητάμε να γράψουν τις ιδέες τους σε ένα ειδικά σχεδιασμένο φύλλο. Μαζεύουμε τα φύλλα αυτά και λέμε στους συμμετέχοντες ότι θα τους επιστραφούν την τελευταία μέρα του επιμορφωτικού σεμιναρίου.

Μπορείτε να βρείτε όλους τους συνδέσμους εδώ: https://europe-in-perspective.eu/resources/

Στο τέλος κάθε ημέρας οι συμμετέχοντες συμπληρώνουν ένα ημερήσιο φύλλο αναστοχασμού, που περιλαμβάνει τρία μέρη: Μου άρεσε, Παρατήρησα, Θα πρότεινα. Τους ζητάμε να το συμπληρώσουν σύντομα και μαζεύουμε τα φύλλα πριν το δείπνο.

Οι επιμορφωτές χρειάζεται να τα διαβάσουν, πριν ξεκινήσουν οι δραστηριότητες της επόμενης μέρας και να αποφασίσουν σε ποιά θέματα θα αναφερθούν στον αναστοχασμό που θα γίνει με όλους τους συμμετέχοντες την επόμενη ημέρα το πρωί,  πριν από την έναρξη των εργασιών.

Μπορείτε να βρείτε όλες τις λήψεις στο https://europe-in-perspective.eu/resources/

Μια χαλαρή βραδιά που επιτρέπει στους συμμετέχοντες να παρουσιάσουν την δουλειά τους στους υπόλοιπους. Κάθε ζευγάρι που συμμετέχει έχει 10 λεπτά να παρουσιάσει τη δουλειά του και να απαντήσει σε ερωτήσεις. Ακολουθεί συζήτηση. Σε αυτές τις μετά το δείπνο συζητήσεις προσφέρουμε κρασί, μπύρα, αναψυκτικά και μεζεδάκια, για να δημιουργηθεί μια πιο χαλαρή ατμόσφαιρα που ευνοεί τις συζητήσεις.

Επισημάνσεις για τους επιμορφωτές

Παρόλο που ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες πριν από το σεμινάριο να δηλώσουν αν θέλουν να παρουσιάσουν τη δουλειά τους, παρατηρήσαμε ότι υπάρχει η τάση να αποφασίζουν αυθόρμητα εκείνη την ώρα να συμμετάσχουν. Βεβαιωθείτε ότι έχετε προβλέψει τέτοιες αλλαγές στο πρόγραμμα της εβδομάδας. Να έχετε στον νου σας ότι το πρόγραμμα είναι ιδιαίτερα εντατικό και να  επιμείνετε στο όριο των 10 λεπτών ανά παρουσίαση. Αυτές οι συναντήσεις βοηθούν να πάρουμε απλώς μια γεύση της δουλειάς των υπολοίπων, την οποία θα μπορέσουμε να γνωρίσουμε καλύτερα στη διάρκεια της εβδομάδας.

Για εμπέδωση της μάθησης της προηγούμενης μέρας, για να απαντηθούν ερωτήματα  και να αντιμετωπιστούν ζητήματα που ίσως έχουν προκύψει.

Τι χρειαζόμαστε

Τα φύλλα αναστοχασμού της προηγούμενης ημέρας.

Διαμόρφωση χώρου

Καρέκλες για όλους σε κύκλο.

Περιγραφή δραστηριότητας

Οι επιμορφωτές ρωτούν τους συμμετέχοντες  αν θέλουν να σχολιάσουν κάτι σχετικά με την προηγούμενη μέρα,  αν έχουν ερωτήματα ή θέλουν να εκφράσουν κάποιον προβληματισμό σχετικά  με το σεμινάριο. Οι επιμορφωτές θα πρέπει να έχουν διαβάσει όλα τα φύλλα αναστοχασμού και, πριν αρχίσουν οι δραστηριότητες του πρωινού, να έχουν συζητήσει μεταξύ τους και αποφασίσει ποια θέματα και παρατηρήσεις εμφανίζονται . Είναι σημαντικό να ασχοληθούμε με αυτά, αναδεικνύοντάς τα στη συζήτηση, αν και οι επιμορφωτές  δεν πρέπει να αναφέρουν την πηγή κάθε σχολίου. Ωστόσο, αν κάποιος  συμμετέχων αποφασίσει να αναφέρει  ότι κάποιο  σχόλιο  είναι δικό του, είναι σημαντικό να του δώσουμε χρόνο να εξηγήσει πιο αναλυτικά πώς οδηγήθηκε να  το γράψει.

Συχνά οι συμμετέχοντες προτείνουν αλλαγές στο πρόγραμμα και στη δομή του εργαστηρίου. Στο μέτρο του δυνατού, οι επιμορφωτές πρέπει να ενσωματώνουν στο πρόγραμμα τις προτάσεις των συμμετεχόντων. Προτάσεις που έγιναν σε προηγούμενα σεμινάρια περιελάμβαναν:

• Μεγαλύτερα διαλείμματα.
• Πεντάλεπτα διαλείμματα με απόλυτη σιωπή, κατά τη διάρκεια της ημέρας, για προσωπικό αναστοχασμό.
• Κατά τη διάρκεια της ημέρας να δίνεταιχρόνος  στους συμμετέχοντες, να καταγράφουν  κάποιες σκέψεις τους.
• Να έχουν τη δυνατότητα να περιηγηθούν την πόλη στην οποία γίνεται το σεμινάριο.

Ορισμένα  από τα προτεινόμενα  έχουν ήδη προγραμματιστεί, αλλά οι επιμορφωτές είναι καλό να δίνουν στους συμμετέχοντες την ευκαιρία να αισθανθούν  ότι  οι ιδέες προέρχονται από αυτούς τους ίδιους. Καθώς η εβδομάδα εξελίσσεται, οι συμμετέχοντες πρέπει να αισθάνονται όλο και περισσότερο ως συν-δημιουργοί του σεμιναρίου. Ο ημερήσιος αναστοχασμός  αποτελεί μέρος της διαδικασίας που επιτρέπει να συμβεί αυτό.

Επισημάνσεις για τους επιμορφωτές

Οι συμμετέχοντες έχουν ποικίλα επίπεδα ανοχής στις συζητήσεις αναστοχασμού. Κάποιοι θα ήθελαν να μιλούν όλη μέρα για όσα σκέφτηκαν και όσα ένιωσαν. Άλλοι ανυπομονούν να προχωρήσουμε στην επόμενη δραστηριότητα. Επομένως, ο συντονισμός αυτών των συζητήσεων  θέλει  ιδιαίτερη προσοχή. Χρειάζεται να διασφαλίσουμε ότι όλοι έχουν την ευκαιρία να συνεισφέρουν και ότι συζητούνται όλα τα βασικά ζητήματα και ανησυχίες. Ωστόσο, είναι επίσης σημαντικό να διασφαλιστεί ότι αυτές οι συζητήσεις  δεν είναι ατελείωτες,  και να αποφευχθεί το ενδεχόμενο μια μικρή ομάδα πιο ομιλητικών συμμετεχόντων να κυριαρχήσουν στη συζήτηση. Θυμηθείτε, επίσης, να αφήσετε χρόνο για  ανακοινώσεις διαχειριστικού περιεχομένου. Σε ένα εβδομαδιαίο σεμινάριο υπάρχουν πάντα πολλά πρακτικά γραφειοκρατικού τύπου ζητήματα που χρειάζεται να αντιμετωπιστούν.

Πώς αξιοποιείται

Για να προσεγγίσουμε  την  πολυπλοκότητα των πολλαπλών διαστάσεων της ετερότητας  σε μικρές ομάδες, αντλώντας από  ατομικές  εμπειρίες.

Τι χρειαζόμαστε

Aποσπώμενα  χαρτιά παρουσιάσεων, στυλό, κομματάκια χαρτί με λέξεις από τον νοητικό χάρτη της ετερότητας.

Διαμόρφωση χώρου

Τραπέζια με τέσσερις καρέκλες ανά τραπέζι, για όλους τους συμμετέχοντες .

Περιγραφή δραστηριότητας

Χωρίζουμε τους συμμετέχοντες σε ομάδες των τεσσάρων. Επειδή  εργαζόμαστε με ζεύγη εκπαιδευτικών – καλλιτεχνών  από την ίδια χώρα,  σε αυτή τη δραστηριότητα, στον βαθμό που ήταν εφικτό, η τετράδα αποτελούνταν από  δύο ζεύγη  από την ίδια χώρα. Κάναμε αυτή την επιλογή, επειδή το ειδικό λεξιλόγιο  της ετερότητας είναι δύσκολο, και το να εργάζονται μαζί  άνθρωποι που μιλούν την ίδια γλώσσα  τους έδωσε τη δυνατότητα να μεταφράζουν μαζί στη γλώσσα τους  τις βασικές έννοιες. Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες καλούνται να δημιουργήσουν έναν νοητικό χάρτη της ετερότητας σε ένα μεγάλο φύλλο χαρτί, προσπαθώντας  να εντοπίσουν και να ομαδοποιήσουν τις πολλές διαφορετικές πτυχές της.

Μετά από 25 λεπτά οι επιμορφωτές δίνουν στις ομάδες κάποιες επιπλέον φράσεις/ προτάσεις. Όλες οι ομάδες παίρνουν το ίδιο σύνολο φράσεων/προτάσεων. Οι συμμετέχοντες θα πρέπει να δουν εάν αυτές οι επιπλέον προτάσεις/ φράσεις  ταιριάζουν να συμπεριληφθούν στον νοητικό τους  χάρτη και, εάν ναι, πού ακριβώς. Στη συνέχεια, κολλούν ή γράφουν στον νοητικό τους χάρτη όσες  φράσεις ή προτάσεις  αποφάσισαν ότι  ταιριάζουν. Δεν τους  λέμε ακόμα από πού προέρχονται  οι φράσεις/προτάσεις που τους δώσαμε.

Οι φράσεις / προτάσεις που δώσαμε σε κάθε τραπέζι ήταν οι ακόλουθες:

• «συνύπαρξη με ανθρώπους με διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο»

«εντοπισμός  και κατανόηση  των διαφορών και των ομοιοτήτων μεταξύ των διαφόρων κατοίκων μιας χώρας και των κατοίκων διαφορετικών  χωρών»

• « δημιουργίαπολιτιστικά ζωντανών κοινοτήτων»
• « πεποίθηση ότι η ετερότητααποτελεί πηγή ευημερίας»
• «χτίσιμο μιας κοινότητας αξιών»
• «εξάλειψη του αποκλεισμού και της μη ανεκτικότητας»
• «αποκάλυψη και αμφισβήτηση υφιστάμενωνιεραρχιών»
• «δίνοντας φωνή στους καταπιεζόμενους»
• « αμφισβήτηση“πραγματικοτήτων“ανισότητας και αδικίας »
• «αντίσταση στην πολωτική σκέψη»
• «αντίστασηστον χαρακτηρισμό των μη προνομιούχων ατόμων ως θυμάτων»
• « παιδαγωγική προσέγγιση που σέβεται τηνετερότητα»

Μετά από ένα διάλειμμα, η δραστηριότητα συνεχίζεται.

Περιγραφή δραστηριότητας

Μετά το σύντομο διάλειμμα, οι συμμετέχοντες επιστρέφουν στα τραπέζια με τους νοητικούς χάρτες.  Στη συνέχεια τους δίνονται μερικές ακόμα φράσεις/προτάσεις και έχουν άλλα 20 λεπτά, για να τις συμπεριλάβουν ή όχι και αυτές  στους χάρτες τους.

Οι φράσεις / προτάσεις που χρησιμοποιήσαμε στον δεύτερο γύρο ήταν:

• ευαισθητοποίηση στις διαφορετικές οπτικές για ένα θέμα
• αμφισβήτηση προκαταλήψεων
• αποφυγή γενικεύσεων
• επίγνωση των δικών μου προκαταλήψεων
• αποφυγή  του να θεωρεί κανείς κάτι ως ταμπού
• αναγνώριση των δικών μου πεποιθήσεων, στάσεων και συμπεριφορών σε σχέση με αυτές άλλων ομάδων
• διερεύνηση των ατομικών διαφορών σε ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον
• σεβασμός και αποδοχή των ατομικών διαφορών
• τιμώ τον πλούτο της διαφορετικότητας σε κάθε άνθρωπο
• αναγνωρίζω την επίδραση  της εθνικότητας, της θρησκείας, του σεξουαλικού προσανατολισμού, της κοινωνικής τάξης, της φυλής, της εθνότητας, του φύλου, της ηλικίας, της αναπηρίας
• χτίζω τις έννοιες  του «εγώ» και του «εμείς»
• εκτιμώ τους άλλους  ως «εμείς» και «αυτοί»

Στη συνέχεια,  οι ομάδες αναρτούν στους τοίχους της αίθουσας τους νοητικούς χάρτες που δημιούργησαν, και  κάθε ομάδα εξηγεί συνοπτικά τον δικό της νοητικό χάρτη.

Μετά την  παρουσίαση των νοητικών  χαρτών, οι συμμετέχοντες μαθαίνουν ότι οι φράσεις και οι προτάσεις που τους δόθηκαν να ενσωματώσουν στους χάρτες τους  προέρχονται από τον νοητικό χάρτη της έννοιας «ετερότητα».

Περιγραφή δραστηριότητας

Ο επιμορφωτής παρουσιάζει τον νοητικό  χάρτη  της ετερότητας,  που είναι αποτέλεσμα  βιβλιογραφικής έρευνας. Εξηγεί ότι πρόκειται απλώς για επισκόπηση που αποτυπώνει την πολυπλοκότητα των διαφόρων υποθεμάτων γύρω από το κεντρικό θέμα, έτσι ώστε οι συμμετέχοντες να μπορούν να τοποθετήσουν  οι ίδιοι τον εαυτό τους σε αυτό το πλαίσιο.

Μπορείτε να βρείτε όλες τις λήψεις στο https://europe-in-perspective.eu/resources/

Πώς αξιοποιείται

Για να διερευνήσουμε  πώς κατηγοριοποιούμε και πώς αντιλαμβανόμαστε τον  εαυτό μας και τους άλλους. Ποια κατηγοριοποίηση είναι χρήσιμη;  Ποια κατηγοριοποίηση είναι μη παραγωγική;

Τι χρειαζόμαστε

Aποσπώμενα χαρτιά παρουσιάσεων (ένα για κάθε συμμετέχοντα),  μαρκαδόρους, αυτοκόλλητα χαρτάκια post-it  σε 4  χρώματα.

Διαμόρφωση χώρου

Οι συμμετέχοντες δουλεύουν καθένας μόνος του σε ένα μεγάλο φύλλο αποσπώμενου χαρτιού παρουσιάσεων. Άλλοι δουλεύουν σε τραπέζια, άλλοι στο πάτωμα. Ο χώρος πρέπει να είναι έτσι διαμορφωμένος, ώστε να υπάρχουν αυτές οι επιλογές. Κάποιοι ίσως θέλουν να δουλέψουν σε διπλανό χώρο, γι’ αυτό καλό είναι να υπάρχει και αυτή η δυνατότητα.

Περιγραφή δραστηριότητας

Οι συμμετέχοντες γράφουν στο χαρτί τους: Είμαι…

Στη συνέχεια, γράφουν 20 δηλώσεις για τον εαυτό τους  ξεκινώντας από το „Είμαι“. Οι 20 δηλώσεις πρέπει να συνιστούν τα 20 πιο σημαντικά πράγματα για τον καθένα. Όταν εξηγούμε τη δραστηριότητα στους συμμετέχοντες, κάνουμε  σαφές ότι αυτά που θα γράψουν θα τα δουν και οι υπόλοιποι, αλλά και ότι δεν πρόκειται να τους ζητήσουμε να τα εξηγήσουν. Ευελπιστούμε πως στο διάστημα που προηγήθηκε θα έχει αρχίσει να δημιουργείται κλίμα  εμπιστοσύνης μεταξύ των συμμετεχόντων,  πως θα θέλουν να είναι ειλικρινείς  και θα αφεθούν να είναι ευάλωτοι. Έχουν στη διάθεσή τους 20-30’, για να ολοκληρώσουν αυτό το στάδιο  της δραστηριότητας.

Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες καλούνται να χωρίσουν τις δηλώσεις τους στις εξής τέσσερις διαφορετικές κατηγορίες:

• σωματικά χαρακτηριστικά (π.χ. ξανθός, ψηλός, κ.ά.)
• κοινωνικοί ρόλοι (π.χ. γιατρός, καλλιτέχνης, μέλοςχορωδίας, κ.ά.)
• χαρακτηριστικά προσωπικότητας ( π.χ. ανυπόμονος, συνεργάσιμος κ.ά.)
• άλλα χαρακτηριστικά και ιδιότητες (αφηρημένες έννοιες, π.χ. εθνικότητα, άνθρωπος κ.ά.)

Για να διαφοροποιήσουν τις δηλώσεις, πρέπει να σηματοδοτήσουν κάθε κατηγορία με διαφορετικό χρώμα. Αυτό μπορούν να το κάνουν χρησιμοποιώντας αυτοκόλλητα χαρτάκια post-it  ή τέσσερις διαφορετικούς χρωματιστούς μαρκαδόρους. Ο εμψυχωτής κολλάει σε εμφανές σημείο ένα χαρτί  που δείχνει ποιο χρώμα  θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί  για κάθε κατηγορία, ως εξής:

• σωματικά χαρακτηριστικά – κίτρινο
• κοινωνικοί ρόλοι – πράσινο
• χαρακτηριστικά προσωπικότητας – μπλε
• άλλα χαρακτηριστικά και ιδιότητες – κόκκινο

Είναι σημαντικό να διασφαλίσουμε ότι όλοι χρησιμοποιούν το ίδιο χρώμα για κάθε κατηγορία.

Στη συνέχεια, σε ζευγάρια,  βλέπουν ο ένας το χαρτί με τις 20 δηλώσεις του άλλου και παρατηρούν  διαφορές και ομοιότητες.

Ακολουθεί αναστοχασμός στην ολομέλεια. Τα ερωτήματα που πρέπει να εξεταστούν είναι:

• Ποιες κατηγορίες κυριαρχούν στις δηλώσεις;
• Γιατί είναι αυτές οι πιο σημαντικές;
• Έχοντας δει τα χαρτιά με τις δηλώσεις των άλλων, υπάρχουν αλλαγές που θα κάνατε;
• Θα κάνατε τις ίδιες δηλώσεις πριν από 20 – 30 χρόνια;
• Πιστεύετε ότι θα κάνετε τις ίδιες δηλώσεις μετά από 20 χρόνια;
• Κυριαρχεί η προσωπική ή η επαγγελματική σας ζωή στις δηλώσεις σας ή είναι μάλλον πιο συνολικές;
• Ήταν εύκολο να καταλήξετε σε 20 δηλώσεις;
• Αρκούν20 δηλώσεις, για να καλύψουν τις πιο σημαντικές πτυχές της ταυτότητάς σας;
• Πόσο περιοριστική για την ταυτότητά σας είναι αυτή ηδραστηριότητα;
• Πώς ξέρετε ότι αυτές οι δηλώσεις ισχύουν για σας;
• Υπάρχουν σημαντικά πράγματα για εσάς που αποφύγατε συνειδητά να γράψετε;
• Είστε ευχαριστημένοι με αυτά που γράψατε;
• Χρησιμοποιήσατε κάποια κατηγορία  περισσότερο από τις άλλες τρεις;
• Σας εκπλήσσει που βλέπετε ότι  χρησιμοποιήσατε  κυρίως μια συγκεκριμένη κατηγορία, για  να περιγράψετε τον εαυτό σας;

Επισημάνσεις για τους επιμορφωτές

Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη για πολλούς συμμετέχοντες. Τη βρίσκουν πολύ αποκαλυπτική και δεν τους αρέσει να εκτίθενται και να γίνονται ευάλωτοι  με αυτόν τον τρόπο. Ωστόσο, είναι σημαντικό να τη δούμε από την οπτική γωνία των παιδιών και των νέων. Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ότι 20 δηλώσεις αυτού του είδους είναι ένας πολύ περιοριστικός τρόπος, για να εκφράσει κανείς ή να ορίσει την ταυτότητά του. Παρόλα αυτά, ενώ ξέρουμε πολύ λιγότερα για τα παιδιά και τους νέους με τους οποίους δουλεύουμε, θεωρούμε πως τα γνωρίζουμε, έχοντας στην πραγματικότητα πολύ λίγες πληροφορίες για αυτά. Σπεύδουμε να τους βάλουμε ταμπέλες, που είναι περιοριστικές. Υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν  ότι  τα παιδιά ενστερνίζονται τις ταμπέλες που τους βάζουμε, με αποτέλεσμα να μην εξελίσσονται όσο θα μπορούσαν.  Το επιστημονικό έργο της Carol Dweck είναι πολύ σημαντικό για τέτοιου είδους  ζητήματα.

Κρατάμε τα χαρτιά  με τις δηλώσεις, γιατί  θα τα χρειαστούμε για την επόμενη  δραστηριότητα.

Πώς αξιοποιείται 

Για να αναγνωρίσουμε ποιοι είμαστε σε σχέση με εκείνους που έχουν ισχύ και ασκούν εξουσία στην κοινωνία μας (αναστοχασμός στο ζήτημα των κοινωνικών ταυτοτήτων).

Τι χρειαζόμαστε

Φωτοτυπίες του φύλλου «Το λουλούδι της δύναμης» (μία για κάθε συμμετέχοντα), μπογιές, για να χρωματίσουν  τα πέταλα του λουλουδιού.

Διαμόρφωση χώρου

Όπως και στην προηγούμενη δραστηριότητα.

Περιγραφή δραστηριότητας

Ο επιμορφωτής  δίνει σε κάθε συμμετέχοντα μια φωτοτυπία με το  «Λουλούδι της δύναμης».  Εξηγεί ότι αυτή η δραστηριότητα αφορά τον αναστοχασμό πτυχών της κοινωνικής μας ταυτότητας (για παράδειγμα, η ισχύς και τα προνόμια που έχει κάθε συμμετέχων, όπως τα βλέπει η  κοινωνία). Κάνει, επίσης, σαφές ότι το  «Λουλούδι της δύναμης» το φτιάχνει καθένας για τον εαυτό του και θα δεν κοινοποιηθεί. Το «Λουλούδι της δύναμης» είναι  μια  μαργαρίτα χωρισμένη σε δώδεκα τμήματα, το καθένα από τα οποία αντιπροσωπεύει μία πλευρά/ κατηγορία της κοινωνικής μας ταυτότητας. Η μαργαρίτα έχει δυο σειρές πέταλα,  μία εξωτερική  και μια  εσωτερική. Τα εξωτερικά πέταλα αντιπροσωπεύουν τις κυρίαρχες ή πιο ισχυρές ταυτότητες στην κοινωνία. Τα εσωτερικά πέταλα αντιπροσωπεύουν τις λιγότερο ισχυρές πλευρές των ταυτοτήτων μας. Στόχος της δραστηριότητας είναι να ανακαλύψει καθένας πόση δύναμη απορρέει από τις διαφορετικές πλευρές  της ταυτότητάς του.

Οι συμμετέχοντες πρέπει να εξετάσουν κάθε κατηγορία – για παράδειγμα, την κατηγορία  «φύλο». Εάν ένας συμμετέχων είναι άνδρας, τότε θα πρέπει να σκεφτεί εάν οι άνδρες έχουν περισσότερη δύναμη στην κοινωνία που ζει και, αν ναι, πρέπει να γράψει  «άνδρας» στο εξωτερικό πέταλο. Όσο αφορά την κατηγορία « κοινωνική τάξη»,  αν κάποιος θεωρεί ότι ανήκει στην εργατική τάξη, τότε θα πρέπει να σκεφτεί πόσο  πιθανό ή λιγότερο πιθανό  είναι  να έχει ισχύ στην κοινωνία που ζει. Αν αποφασίσει ότι έχει λιγότερη ισχύ, θα πρέπει να γράψει «εργατική τάξη» στο εσωτερικό πέταλο. Στη συνέχεια θα πρέπει να χρωματίσουν όλα τα πέταλα στα οποία έχουν γράψει. Όσο περισσότερα εξωτερικά πέταλα  χρωματίσει κάποιος, τόσο μεγαλύτερη κοινωνική ισχύ έχει.

Ο επιμορφωτής διατρέχει τις διαφορετικές πτυχές της ταυτότητας με τους συμμετέχοντες και φροντίζει για την κατανόηση των εννοιών. Οι συμμετέχοντες μπορούν επίσης να προσθέσουν άλλες πτυχές της κοινωνικής ταυτότητας στα άδεια πέταλα  του «Λουλουδιού της δύναμης».

Στον αναστοχασμό οι συμμετέχοντες θα πρέπει να αναλογιστούν πώς ένιωσαν κάνοντας αυτή τη δραστηριότητα και σε ποια συμπεράσματα οδηγήθηκαν για την ισχύ που διαθέτουν ή δεν διαθέτουν στην κοινωνία που ζουν.

• Πιστεύετε πώς το προφίλ της ταυτότητας που προέκυψε,ισχύει για εσάς;
• Ποιες άλλες πτυχές της ταυτότητας θα έπρεπε να πρέπει να ληφθούν υπόψη στο «Λουλούδι της δύναμης»;

Επισημάνσεις για τους επιμορφωτές

Είναι σημαντικό να προβληματιστούν οι συμμετέχοντες σχετικά με  το ζήτημα της εξουσίας στην τάξη. Τα παιδιά και οι νέοι αντιλαμβάνονται  πολύ καλά την εξουσία και τη δική τους  έλλειψη ισχύος. Μέρος της διαδικασίας της δουλειάς που κάνουμε για την ετερότητα είναι η ενδυνάμωση των μαθητών.  Αυτό  απαιτεί  από τα παιδιά και τους νέους να προβληματιστούν  σχετικά με τις  ταυτότητές τους και να αρχίσουν να τις θεωρούν ως πηγή δύναμης στην κοινωνία. Οι συμμετέχοντες πρέπει να προβληματιστούν  πώς  μπορούν να συμβάλουν στην αλλαγή των σχέσεων εξουσίας μέσα στην σχολική τάξη.

Μπορείτε να βρείτε όλες τις λήψεις στο https://europe-in-perspective.eu/resources/

Δουλεύοντας σε ζευγάρια από την ίδια χώρα, οι συμμετέχοντες αναστοχάζονται όσα έμαθαν σήμερα. Τους ζητείται να σχεδιάσουν μια δραστηριότητα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν στην δουλειά τους, στη χώρα τους, η οποία να είναι εμπνευσμένη από τις δραστηριότητες της ημέρας. Στον σχεδιασμό τους θα πρέπει να είναι σαφείς ως προς τους στόχους της δραστηριότητας, ποιές ποιότητες των μαθητών θα αναπτυχθούν, την γνώση που θα αποκτηθεί και τις παιδαγωγικές αρχές που την διέπουν. Τους ζητάμε να καταγράψουν τις ιδέες τους σε ένα  ειδικά διαμορφωμένο φύλλο. Μαζεύουμε τα φύλλα και λέμε στους συμμετέχοντες ότι θα τους επιστραφούν την τελευταία μέρα του επιμορφωτικού σεμιναρίου.

Στο τέλος κάθε ημέρας οι συμμετέχοντες συμπληρώνουν ένα ημερήσιο φύλλο αναστοχασμού, που περιλαμβάνει τρία μέρη: Μου άρεσε, Παρατήρησα, Προτείνω. Τους καλούμε να το συμπληρώσουν σύντομα και μαζεύουμε τα φύλλα πριν το δείπνο.

Μια χαλαρή βραδιά που επιτρέπει στους συμμετέχοντες να παρουσιάσουν την δουλειά τους.

Πώς αξιοποιείται

Για εμπέδωση της μάθησης της προηγούμενης μέρας, για να απαντηθούν ερωτήματα  και να αντιμετωπιστούν ζητήματα που ίσως έχουν προκύψει.

Τι χρειαζόμαστε

Τα φύλλα αναστοχασμού της προηγούμενης ημέρας.

Διαμόρφωση χώρου

Καρέκλες για όλους σε κύκλο.

Περιγραφή δραστηριότητας

Οι  επιμορφωτές ρωτούν τους συμμετέχοντες  αν θέλουν να σχολιάσουν κάτι σχετικά με την προηγούμενη μέρα,  αν έχουν ερωτήματα ή θέλουν να εκφράσουν κάποιον προβληματισμό σχετικά  με το σεμινάριο. Οι επιμορφωτές θα πρέπει να έχουν διαβάσει όλα τα φύλλα αναστοχασμού και, πριν αρχίσουν οι δραστηριότητες του πρωινού, να έχουν συζητήσει μεταξύ τους και αποφασίσει ποια θέματα και παρατηρήσεις παρουσιάζονται . Είναι σημαντικό να ασχοληθούμε με αυτά, αναδεικνύοντάς τα στη συζήτηση, αν και οι επιμορφωτές  δεν πρέπει να αναφέρουν την πηγή κάθε σχολίου.  Ωστόσο, αν κάποιος  συμμετέχων αποφασίσει να αναφέρει  ότι κάποιο σχόλιο  είναι δικό του, είναι σημαντικό να του δώσουμε τον λόγο να πει πιο αναλυτικά  πώς οδηγήθηκε να  το γράψει.

Συχνά οι συμμετέχοντες προτείνουν αλλαγές στο πρόγραμμα και τη δομή του εργαστηρίου. Όποτε είναι δυνατόν, οι επιμορφωτές πρέπει να ενσωματώνουν στο πρόγραμμα τις προτάσεις των συμμετεχόντων. Προτάσεις που έγιναν σε προηγούμενα σεμινάρια περιελάμβαναν:

• Μεγαλύτερα διαλείμματα.
• Πεντάλεπτα διαλείμματα με απόλυτη σιωπή, κατά τη διάρκεια της ημέρας, για προσωπικό αναστοχασμό.
• Να δίνεταιχρόνος  στους συμμετέχοντες, να γράφουν  κάποιες σκέψεις κατά τη διάρκεια της ημέρας.
• Να έχουν τη δυνατότητα να περιηγηθούν στην πόλη στην οποία φιλοξενείται το σεμινάριο.

Ορισμένες από αυτές τις ιδέες έχουν ήδη προγραμματιστεί, αλλά οι επιμορφωτές είναι καλό να δίνουν στους συμμετέχοντες την ευκαιρία να αισθανθούν  ότι  οι ιδέες προέρχονται από αυτούς τους ίδιους. Καθώς η εβδομάδα εξελίσσεται, οι συμμετέχοντες πρέπει να αισθάνονται όλο και περισσότερο ως συν-δημιουργοί του σεμιναρίου. Ο ημερήσιος αναστοχασμός  αποτελεί μέρος της διαδικασίας που επιτρέπει να συμβεί αυτό.

Επισημάνσεις για τους επιμορφωτές

Οι συμμετέχοντες έχουν ποικίλα επίπεδα ανοχής στις συζητήσεις αναστοχασμού. Κάποιοι θα ήθελαν να μιλούν όλη μέρα για όσα σκέφτηκαν και όσα ένιωσαν. Άλλοι ανυπομονούν να προχωρήσουμε στην επόμενη δραστηριότητα. Επομένως, ο συντονισμός αυτών των συζητήσεων  θέλει  ιδιαίτερη προσοχή. Χρειάζεται να διασφαλίσουμε ότι όλοι έχουν την ευκαιρία να συνεισφέρουν και ότι συζητούνται όλα τα βασικά ζητήματα και ανησυχίες. Ωστόσο, είναι επίσης σημαντικό να διασφαλιστεί ότι αυτές οι συζητήσεις  δεν είναι ατελείωτες  και να αποφευχθεί το ενδεχόμενο μια μικρή ομάδα πιο ομιλητικών συμμετεχόντων να κυριαρχήσουν στη συζήτηση. Θυμηθείτε επίσης να αφήσετε χρόνο για ανακοινώσεις διαχειριστικού περιεχομένου. Σε ένα εβδομαδιαίο σεμινάριο υπάρχουν πάντα πολλά πρακτικά γραφειοκρατικού τύπου ζητήματα που χρειάζεται να αντιμετωπιστούν.

Πώς αξιοποιείται

Για να γίνουν κατανοητές οι έννοιες «ετερότητα» και  «διαπολιτισμικότητα» και για να εκτιμήσει καθένας τις δικές του νοητικές στάσεις.

Τι χρειαζόμαστε

Χαρτοταινίες  και μονωτικές ταινίες σε διάφορα χρώματα.

Διαμόρφωση χώρου

Η δραστηριότητα αυτή απαιτεί προετοιμασία από τους επιμορφωτές. Πριν μπουν οι συμμετέχοντες στον χώρο του σεμιναρίου, οι επιμορφωτές έχουν φτιάξει αραχνογράμματα στο πάτωμα, με χαρτοταινία. Συγκεκριμένα, έχουν φτιάξει το περίγραμμα των αραχνογραμμάτων και τις πέντε ακτίνες τους. Σε κάθε ακτίνα έχουν σημειώσει την κλίμακα από 1 έως 5. Θα πρέπει να έχουν φτιάξει ένα αραχνόγραμμα ανά τρείς ή τέσσερις  συμμετέχοντες.

Περιγραφή  δραστηριότητας

Χωρίζουμε την ομάδα σε υποομάδες των τριών ή τεσσάρων, έτσι ώστε  κάθε υποομάδα να έχει το δικό της αραχνόγραμμα στο πάτωμα. Οι συμμετέχοντες κάθε υποομάδας διαλέγουν μονωτικές ταινίες διαφορετικού χρώματος ο καθένας. Στη συνέχεια, καθένας μεταφέρει το «διαπολιτισμικό προφίλ» που δημιούργησε στην προηγούμενη δραστηριότητα πάνω στο αραχνόγραμμα που βρίσκεται στο πάτωμα. Έτσι, κάθε αραχνόγραμμα περιέχει τρία ή τέσσερα διαφορετικά διαπολιτισμικά προφίλ, όσα είναι και τα μέλη της υποομάδας.

Όταν έχουν σχηματίσει όλοι τα προφίλ τους στο αραχνόγραμμα του πατώματος, κάθε ένας παρουσιάζει το αραχνόγραμμά του στα υπόλοιπα μέλη της ομάδας του και αναφέρει στοιχεία ή συγκεκριμένα περιστατικά από τη ζωή του, που αποδεικνύουν ότι η αυτοβαθμολόγησή του είναι σωστή. Παρουσιάζουν όλοι. Στη συνέχεια, ο επιμορφωτής καλεί τους συμμετέχοντες να δουν τα αραχνογράμματα των άλλων ομάδων, να συζητήσουν και να θέσουν ερωτήματα που τυχόν τους δημιουργούνται.  Ακολουθεί συζήτηση με όλους. Τα ερωτήματα που χρειάζεται να απασχολήσουν τους συμμετέχοντες είναι:

• Όταν έκανεςτο διαπολιτισμικό σου προφίλ, σκεφτόσουν την προσωπική ή την επαγγελματική σου ζωή ή και τα δύο;
• Είσαι διαφορετικός στην προσωπική από την επαγγελματική σου ζωή;
• Στο προφίλ που έκανεςέχουν γίνειμεταβολές στη διάρκεια του χρόνου;
• Έχοντας ακούσει τους άλλους να παρουσιάζουν στοιχεία ή συγκεκριμένα περιστατικά από τη ζωή τους, θα άλλαζες τη βαθμολογία που έδωσες στον εαυτό σου;
• Αφότου δημιούργησες ένα «προφίλ ετερότητας και διαπολιτισμικότητας», άλλαξε η άποψή σου για το πως επηρεάζει η ετερότητα τηνκαθημερινή σου πρακτική;

Δουλεύοντας σε ζευγάρια από την ίδια χώρα, οι συμμετέχοντες αναστοχάζονται σχετικά με όσα έμαθαν σήμερα. Τους ζητείται να σχεδιάσουν μια δραστηριότητα που θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν στην δουλειά τους, στη χώρα τους, η οποία να είναι εμπνευσμένη από τις δραστηριότητες της ημέρας. Στον σχεδιασμό τους θα πρέπει να είναι σαφείς ως προς τους στόχους της δραστηριότητας, ποιές ποιότητες των μαθητών θα αναπτυχθούν, την γνώση που θα αποκτηθεί και τις παιδαγωγικές αρχές που την διέπουν. Τους ζητάμε να καταγράψουν τις ιδέες τους σε μια  ειδικά διαμορφωμένη φόρμα. Μαζεύουμε αυτές τις  φόρμες και λέμε στους συμμετέχοντες ότι θα τους επιστραφούν την τελευταία μέρα του επιμορφωτικού σεμιναρίου.

Στο τέλος κάθε ημέρας του σεμιναρίου οι συμμετέχοντες συμπληρώνουν ένα ημερήσιο φύλλο αναστοχασμού, που περιλαμβάνει τρία μέρη: Μου άρεσε, Θα ήθελα να παρατηρήσω ότι, Προτείνω . Τους ζητάμε να το συμπληρώσουν σύντομα και μαζεύουμε τα φύλλα πριν το δείπνο.

Πώς αξιοποιείται

Για προθέρμανση, για να γνωριστούμε, για να ανακαλύψουμε τι κοινό έχουμε, για να εισαγάγουμε φιλοσοφικά ερωτήματα.

Τι χρειαζόμαστε

Καρέκλες (μία λιγότερη από τον αριθμό των μελών της ομάδας).

Διαμόρφωση χώρου

Οι καρέκλες σε κύκλο.

Περιγραφή  δραστηριότητας

Όλοι κάθονται σε καρέκλες σε κύκλο, εκτός από έναν που στέκεται στο κέντρο του κύκλου και ξεκινά τη δραστηριότητα. Το πρόσωπο αυτό κάνει μια δήλωση που ξεκινά με τα λόγια «Όλοι όσοι …»

Για παράδειγμα, θα μπορούσε να πει  «Όλοι όσοι έφαγαν πρωινό σήμερα» ή «Όλοι όσοι έχουν  κατοικίδιο ζώο». Όποιος αισθάνεται ότι αυτό που ειπώθηκε ισχύει γι’ αυτόν πρέπει να σηκωθεί από τη θέση του και να βρει να καθίσει σε μια άλλη άδεια θέση.

Όποιος μείνει χωρίς θέση στέκεται στο κέντρο του κύκλου και συνεχίζει με μια καινούρια δήλωση «Όλοι όσοι …».

Οι κανόνες του παιχνιδιού είναι ότι οι συμμετέχοντες δεν επιτρέπεται να καθίσουν στις καρέκλες δίπλα τους, και ότι, αν σηκωθούν από την καρέκλα τους, δεν επιτρέπεται να γυρίσουν και να ξανακαθίσουν σε αυτήν.

Η δραστηριότητα μπορεί να τροποποιηθεί, δίνοντας σε όποιον βρίσκεται όρθιος στο κέντρο του κύκλου να διαβάσει μία από τις παρακάτω δηλώσεις (ή άλλες δηλώσεις που ο επιμορφωτής θεωρεί ότι είναι σημαντικό να συζητηθούν στο πλαίσιο του συγκεκριμένου σεμιναρίου). Ο επιμορφωτής μπορεί, αν θέλει, να «παγώσει» τη δραστηριότητα και να επιτρέψει να γίνει συζήτηση για κάποια δήλωση που θα ακουστεί.  Αν θέλετε να δώσετε τέτοιες δηλώσεις, γράψτε τες σε κομμάτια χαρτιού, τσαλακωμένα σε μορφή μπάλας, και αφήστε τες στο κέντρο του κύκλου, για να τις πάρουν οι συμμετέχοντες.

Ακολουθούν κάποια παραδείγματα δηλώσεων «Όλοι όσοι»:

• Πιστεύουν ότι τα παιδιά μαθαίνουν περισσότερα από την τηλεόραση παρά από το σχολείο.
• Τους αρέσει η όπερα.
• Δενψηφίζουνστιςεκλογές.
• Θέλουν περισσότερα παιδιά.
• Θεωρούν ότι η βαρύτητα είναι μύθος.
• Είναι ευτυχείς με τον εαυτό τους.
• Πιστεύουν ότι υπάρχει ένας Θεός.
• Πιστεύουν ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν την ίδια αξία.
• Πιστεύουν ότι η ζωή τους θα βελτιωθεί στο μέλλον.
• Πιστεύουνστο πεπρωμένο.
• Θέλουν να γίνουνδιάσημοι.
• Τους αρέσουνοι αλλαγές.
• Νομίζουν ότι υπάρχει κάτι κακό μέσα στον καθένα.
• Ξέρουν τι θα συμβεί εάν βάλεις έναν βάτραχο στο ψυγείο.
• Πιστεύουν ότι οι βαθμοί στο σχολείο είναι καλό πράγμα.
• Σκέφτονται ότι η ζωή είναι δύσκολη.
• Πιστεύουνότιείναι φυσιολογικοί.
• Νομίζουν ότι οι άνθρωποι είναι πιο πολύτιμοι από τα ζώα.
• Πιστεύουν ότι η ιστορία έχει αρχή και τέλος.
• Πιστεύουν ότι μαθαίνουμε σε όλη μας τη ζωή.

Πώς αξιοποιείται

Για εμπέδωση της μάθησης της προηγούμενης μέρας, για να απαντηθούν ερωτήματα  και να αντιμετωπιστούν ζητήματα που ίσως έχουν προκύψει.

Τι χρειαζόμαστε

Τα φύλλα αναστοχασμού της προηγούμενης ημέρας.

Διαμόρφωση χώρου

Καρέκλες σε κύκλο για όλους .

Περιγραφή δραστηριότητας

Οι επιμορφωτές ρωτούν τους συμμετέχοντες  αν θέλουν να σχολιάσουν κάτι σχετικά με την προηγούμενη μέρα,  αν έχουν ερωτήματα ή θέλουν να εκφράσουν κάποιον προβληματισμό σχετικά  με το σεμινάριο. Οι επιμορφωτές θα πρέπει να έχουν διαβάσει όλα τα φύλλα αναστοχασμού και, πριν αρχίσουν οι δραστηριότητες του πρωινού, να έχουν συζητήσει και αποφασίσει ποια θέματα και παρατηρήσεις παρουσιάζονται. Είναι σημαντικό να ασχοληθούμε με αυτά, αναδεικνύοντάς τα στη συζήτηση, αν και οι επιμορφωτές  δεν πρέπει να αναφέρουν την πηγή κάθε σχολίου.  Ωστόσο, αν κάποιος  συμμετέχων αποφασίσει να αναφέρει  ότι κάποιο  από τα σχόλια  είναι δικό του, είναι σημαντικό να του δώσουμε τον λόγο, να πει  πιο αναλυτικά πώς οδηγήθηκε να  το γράψει.

Συχνά οι συμμετέχοντες προτείνουν αλλαγές στο πρόγραμμα και τη δομή του εργαστηρίου. Όποτε είναι δυνατόν, οι επιμορφωτές πρέπει να ενσωματώνουν στο πρόγραμμα τις προτάσεις των συμμετεχόντων. Προτάσεις που έγιναν σε προηγούμενα σεμινάρια περιελάμβαναν:

• Μεγαλύτερα διαλείμματα.
• Πεντάλεπτα διαλείμματα με απόλυτη σιωπή, κατά τη διάρκεια της ημέρας, για προσωπικό αναστοχασμό.
• Να δίνεταιχρόνος  στους συμμετέχοντες, να γράψουν  κάποιες σκέψεις κατά τη διάρκεια της ημέρας.
• Να έχουν τη δυνατότητα να επισκεφθούν την πόλη στην οποία γίνεται το πρόγραμμα.

Ορισμένες από αυτές τις ιδέες έχουν ήδη προγραμματιστεί, αλλά οι επιμορφωτές είναι καλό να δίνουν στους συμμετέχοντες την ευκαιρία να αισθανθούν  ότι  οι ιδέες προέρχονται από αυτούς τους ίδιους. Καθώς η εβδομάδα εξελίσσεται, οι συμμετέχοντες πρέπει να αισθάνονται όλο και περισσότερο ως συν-δημιουργοί τουσεμιναρίου. Ο ημερήσιος αναστοχασμός  αποτελεί μέρος της διαδικασίας που επιτρέπει να συμβεί αυτό.

Επισημάνσεις για τους επιμορφωτές

Οι συμμετέχοντες έχουν ποικίλα επίπεδα ανοχής στις συζητήσεις αναστοχασμού. Κάποιοι θα ήθελαν να μιλούν όλη μέρα για όσα σκέφτηκαν και όσα ένιωσαν. Άλλοι ανυπομονούν να προχωρήσουμε στην επόμενη δραστηριότητα. Επομένως, ο συντονισμός αυτών των συζητήσεων  θέλει  ιδιαίτερη προσοχή. Χρειάζεται να διασφαλίσουμε ότι όλοι έχουν την ευκαιρία να συνεισφέρουν και ότι  συζητούνται όλα τα βασικά ζητήματα και ανησυχίες. Ωστόσο, είναι επίσης σημαντικό να διασφαλιστεί ότι αυτές οι συζητήσεις  δεν είναι ατελείωτες,  και να αποφευχθεί το ενδεχόμενο μια μικρή ομάδα πιο ομιλητικών συμμετεχόντων να κυριαρχήσουν στη συζήτηση. Θυμηθείτε, επίσης, να αφήσετε χρόνο για  ανακοινώσεις διαχειριστικού περιεχομένου. Σε ένα εβδομαδιαίο σεμινάριο υπάρχουν πάντα πολλά πρακτικά γραφειοκρατικού τύπου ζητήματα που χρειάζεται να αντιμετωπιστούν.

Πώς αξιοποιείται

Για να προβληματιστούμε σχετικά με το πώς τα πολιτιστικά ιδρύματα αντανακλούν τις αξίες τους και εκφράζουν τη συμπερίληψη.

Τι χρειαζόμαστε

Κατάλογο με κατάλληλες για τους συμμετέχοντες πολιτιστικές εμπειρίες (που επιλέγονται από τους επιμορφωτές πριν αρχίσει το σεμινάριο). Οι συμμετέχοντες πρέπει να έχουν χαρτί και στυλό, για να σημειώσουν τις σκέψεις τους.

Διαμόρφωση χώρου

Κατάλληλη διαμόρφωση του χώρου, ώστε οι συμμετέχοντες  να μπορούν να ακούσουν και να κατανοήσουν τις οδηγίες (ίσως να παρουσιάζονται οι ερωτήσεις στην οθόνη).

Περιγραφή  δραστηριότητας

Οι συμμετέχοντες ενημερώνονται για την δραστηριότητα. Θα επισκεφτούν ένα ή περισσότερα πολιτιστικά ιδρύματα. Θα εργαστούν σε μικρές ομάδες και θα μοιραστούν τις παρατηρήσεις τους σχετικά με την εμπειρία της επίσκεψης στο κάθε ίδρυμα.

Ειδικότερα, πρέπει να εξεταστούν:

1. Τα μηνύματα που προσλαμβάνει κανείς σχετικά με το ίδρυμα, όταν φτάνει σ’ αυτό, τα μηνύματα που εμπεριέχονται στην αρχιτεκτονική του χώρου, στον περιβάλλοντα χώρο και στην είσοδο.
2. Οι κώδικες, τα πρωτόκολλα και οι συμπεριφορές που υπονοούνται ή αναμένονται και πώς αυτές γνωστοποιούνται στους επισκέπτες.
3. Τι είδους υλικά και πόροι είναι διαθέσιμα για τους επισκέπτες; Ποια μηνύματα μεταδίδονται μέσω αυτών των υλικών σχετικά με το ποιος είναι ευπρόσδεκτος και ποιος, ίσως, δεν είναι;
4. Πώς φαίνεται το ίδρυμα από την οπτική γωνία ενός διαφορετικού μέλους της κοινότητας, όπως είναι για παράδειγμα ένα παιδί, ένας πρόσφυγας, μια μητέρα, ένας τουρίστας, ένας κάτοικος της περιοχής με υψηλό ή χαμηλό μορφωτικό επίπεδο κ.ά. Πώς συνδέεται ο πολιτιστικός οργανισμός με αυτούς τους ανθρώπους, πώς επικοινωνεί μαζί τους, πώς τους κάνει να αισθάνονται; Τι μας λέει αυτό για το ήθος και την σχέση του πολιτιστικού οργανισμού με αυτά τα μέλη της κοινότητας;

Οι συμμετέχοντες ενημερώνονται ότι, όταν γυρίσουν από την επίσκεψη, κάθε ομάδα θα κάνει μια σύντομη παρουσίαση απαντώντας στα παραπάνω ερωτήματα. Στη συνέχεια, ενημερώνονται για τους οργανισμούς που θα επισκεφθούν και τους δίνονται  λεπτομερείς οδηγίες για το πώς θα πάνε στον προορισμό τους και πώς θα επιστρέψουν. Για να έχουν περισσότερο χρόνο να επισκεφτούν τους  πολιτιστικούς οργανισμούς, παίρνουν μαζί τους το μεσημεριανό τους σε πακέτο.

Στο τέλος κάθε ημέρας οι συμμετέχοντες συμπληρώνουν ένα ημερήσιο φύλλο αναστοχασμού, που περιλαμβάνει τρία μέρη: Μου άρεσε, Παρατήρησα, Θα πρότεινα. Τους ζητάμε να το συμπληρώσουν σύντομα και μαζεύουμε τα φύλλα πριν το δείπνο.

Ανεπίσημη βραδιά

Κατά τη διάρκεια της εβδομάδας οι συμμετέχοντες έχουν ερωτηθεί τι θα ήθελαν να κάνουμε όλοι μαζί το τελευταίο βράδυ και έχει επιλεγεί μια από τις ιδέες τους.

Πώς αξιοποιείται

Για να γεννηθούν ιδέες, για να νιώσουν οι συμμετέχοντες τη σιγουριά ότι μπορούν να παραγάγουν πολλές ωραίες ιδέες, οι οποίες μπορούν να γίνουν αντικείμενο επεξεργασίας και να βελτιωθούν. Για να δώσουν οι συμμετέχοντες ανατροφοδότηση ο ένας στον άλλον και να δεσμευτούν να αναλάβουν δράση μετά την επιμόρφωση. Για να δημιουργηθούν και να καταγραφούν οι πρώτες ιδέες για συνεργασίες μεταξύ συμμετεχόντων από διαφορετικές χώρες.

Τι χρειαζόμαστε

Χαρτί του μέτρου, μολύβια, στυλό, μαρκαδόρους και τα φύλλα στα οποία έγραφαν οι συμμετέχοντες ανά ζεύγη τις ιδέες τους για δραστηριότητες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας.

Διαμόρφωση χώρου

Τραπέζια και καρέκλες γύρω από αυτά.

Περιγραφή δραστηριότητας

O επιμορφωτής χωρίζει τους συμμετέχοντες σε τετράδες: δύο ζευγάρια, καθένα από διαφορετική χώρα, και εξηγεί τη δραστηριότητα. Τους δίνεται η οδηγία να εξελίξουν και να βελτιώσουν κάποιες από τις δραστηριότητες και τις ιδέες που τους γεννήθηκαν σε ζευγάρια ανά χώρα, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας, οι οποίες θα τους δώσουν τη δυνατότητα να ενσωματώσουν στοιχεία διαπολιτισμικής μάθησης στη δουλειά τους στο σχολείο.

Κάθε τετράδα θα πρέπει να ανατρέξει στις δραστηριότητες που δημιούργησαν τα ζευγάρια που την αποτελούν κατά τη διάρκεια της εβδομάδας, να επιλέξουν μία και να συνδιαμορφώσουν μια ιδέα. Διάρκεια: 20 λεπτά.

Μετά τα 20 λεπτά οι τετράδες χωρίζονται και κάθε ζευγάρι βρίσκει ένα άλλο ζευγάρι και σχεδιάζει μια διαφορετική δραστηριότητα. Και πάλι η διάρκεια είναι 20 λεπτά.

Στον σχεδιασμό κάθε ιδέας – δραστηριότητας, κάθε τετράδα χρειάζεται να λάβει υπόψη τα εξής:

• Θεματική, μαθησιακά αποτελέσματα ήμάθημα του αναλυτικού προγράμματος.
• Τουλάχιστον μια διαπολιτισμική έξη του νου.

Γράφουν την ιδέα τους στο χαρτί του μέτρου που τους έχει δοθεί.

Πώς αξιοποιείται

Για να θυμηθεί καθένας τις προσδοκίες που είχε από το επιμορφωτικό πρόγραμμα την πρώτη ημέρα, και για να δει αν αυτές ικανοποιήθηκαν.

Τι χρειαζόμαστε

Τους 4 πίνακες παρουσιάσεων (flipchart) ή  τα αποσπώμενα χαρτιά παρουσιάσεων της δραστηριότητας «Μεγάλες προσδοκίες», που έγινε την πρώτη μέρα. Μικρά αυτοκόλλητα σε δύο χρώματα, π.χ. πράσινο και κίτρινο.

Διαμόρφωση χώρου

Τα τέσσερα μεγάλα χαρτιά με τις αρχικές προσδοκίες των συμμετεχόντων τοποθετούνται σε διαφορετικά σημεία στον χώρο.

Περιγραφή δραστηριότητας

O επιμορφωτής ζητά από τους συμμετέχοντες να πάνε σε όλα τα μεγάλα χαρτιά και να βάλουν αυτοκόλλητα πάνω στα διάφορα postit, για να εκφράσουν τη γνώμη τους. Θα βάλουν:

• πράσινο όπου αυτό που αναγράφεται στο postit πραγματοποιήθηκε
• κίτρινο, όπου δεν πραγματοποιήθηκε

Στη συνέχεια όλη η ομάδα επισκέπτεται τα μεγάλα φύλλα και συζητούν κατά πόσο το επιμορφωτικό πρόγραμμα ανταποκρίθηκε στους σκοπούς και τους στόχους τους.

Πώς αξιοποιείται

Για το χτίσιμο ισχυρών δεσμών στην ομάδα

Τι χρειαζόμαστε

Χαρτοταινία.

Διαμόρφωση χώρου

Ελεύθερος χώρος με δυο παράλληλες γραμμές σε απόσταση 30 εκατοστών η μία από την άλλη.

Περιγραφή δραστηριότητας

Οι συμμετέχοντες χωρίζονται σε δύο ομάδες και μπαίνουν ο ένας πίσω από τον άλλον, σε δύο παράλληλες γραμμές (δημιουργούν μια γέφυρα). Η μια ομάδα στέκεται απέναντι στην άλλη. Δίνονται οι ακόλουθες οδηγίες. Σκοπός της άσκησης είναι να αλλάξουν θέσεις οι δυο ομάδες, χωρίς να πέσουν από τη γέφυρα. Δεν πρέπει να πατήσουν έξω από τη γραμμή. Αν κάποιος πατήσει έξω από τη γραμμή, αν πέσει, δηλαδή, από τη γέφυρα, θα πρέπει όλοι να μπουν σε σειρά και να ξεκινήσουν από την αρχή. Οι ομάδες έχουν 5 λεπτά για να ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα. Η πρώτη ομάδα  της οποίας όλα τα μέλη θα περάσουν τη γέφυρα είναι η νικήτρια. Αν μετά τα 5 λεπτά δεν έχουν ολοκληρώσει τη δραστηριότητα, τους προτείνουμε να συζητήσουν στις ομάδες τους και να σχεδιάσουν μια στρατηγική. Μετά από μερικά λεπτά, τους λέμε να ξεκινήσουν πάλι και τους αφήνουμε να ξαναπροσπαθήσουν. Αναστοχαζόμαστε πάνω στην εμπειρία με όλη την ομάδα και θέτουμε τα παρακάτω ερωτήματα:

• πως νιώσατε κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας;
• ήταν δύσκολη;
• ήταν δύσκολο να εξισορροπήσετε την ανάγκη για συνεργασία με την ανάγκη για ανταγωνισμό;

Πώς αξιοποιείται

Για να διερευνήσουμε δεξιότητες και στρατηγικές μάθησης και επικοινωνίας, τη συνεργασία, εναλλακτικούς τρόπους αφήγησης και ερμηνείας της αφήγησης. Για να διερευνήσουμε πώς μαθαίνουν οι άνθρωποι.

Τι χρειαζόμαστε

Χαρτιά Α4, κάρτες ή εικόνες από περιοδικά ή εφημερίδες, μολύβια, ντοσιέ με πιάστρα για τους μισούς συμμετέχοντες.

Διαμόρφωση χώρου

Τόσες καρέκλες όσοι και οι συμμετέχοντες (οι καρέκλες τοποθετούνται ανά δύο,  πλάτη με πλάτη)

Περιγραφή δραστηριότητας

Οι συμμετέχοντες σε ζευγάρια.  Κάθονται πλάτη με πλάτη.

Πρώτος γύρος: Ο εμψυχωτής δίνει στον έναν από τους δυο (ας τον ονομάσουμε «παρατηρητή») μια εικόνα (ας την ονομάσουμε «αρχική εικόνα») και του ζητάει να την παρατηρήσει με προσοχή για λίγα λεπτά, αλλά να μην τη δείξει στο ζευγάρι του (ας τον ονομάσουμε «ζωγράφο»).  Στον ζωγράφο δίνει χαρτί και μολύβι. Εξηγεί ότι κάθε ζευγάρι έχει 10 λεπτά να «αναδημιουργήσει» την αρχική εικόνα. Ο παρατηρητής την περιγράφει με λόγια στον ζωγράφο όσο καλύτερα μπορεί,  και ο ζωγράφος  ζωγραφίζει με βάση αυτά που ακούει. Ο ζωγράφος δεν επιτρέπεται να δει την αρχική εικόνα.

Μετά από  15 λεπτά περίπου, ο επιμορφωτής σταματάει τη δραστηριότητα και ζητά από τα ζευγάρια να του παραδώσουν τις αρχικές εικόνες και τις ζωγραφιές που έφτιαξαν, χωρίς να τις δείξουν ο ένας στον άλλο.

Δεύτερος γύρος: Στη συνέχεια, ο επιμορφωτής δίνει σε κάθε παρατηρητή του πρώτου γύρου μια καθαρή κόλλα χαρτί και ένα μολύβι, και σε κάθε ζωγράφο του πρώτου γύρου μια από τις  ζωγραφιές  που δημιουργήθηκαν στον πρώτο γύρο.  Έτσι, αυτός που ήταν στον πρώτο γύρο παρατηρητής τώρα γίνεται ζωγράφος και ζωγραφίζει την εικόνα (ζωγραφιά) που του περιγράφει, όσο λεπτομερέστερα μπορεί, αυτός που ήταν ζωγράφος στον πρώτο γύρο και που τώρα γίνεται παρατηρητής.

Ο εμψυχωτής δίνει γύρω στα 10 και όχι περισσότερα από 15 λεπτά, για να ολοκληρωθεί η λεκτική περιγραφή και η δημιουργία της νέας ζωγραφιάς. Στο μεταξύ, τοποθετεί σε ένα τραπέζι της αρχικές εικόνες.  Όταν τελειώσουν αυτόν τον γύρο οι παρατηρητές και οι ζωγράφοι,  μπορούν να δείξουν ο ένας στον άλλον αυτό που ζωγράφισαν.  Στη συνέχεια, πηγαίνουν στο τραπέζι, αναζητούν την αρχική εικόνα και τοποθετούν τις ζωγραφιές τους δίπλα της. Τώρα όλοι μπορούν να δουν τι δημιούργησαν οι άλλοι.

Σε αυτό το σημείο ο εμψυχωτής ζητά να καθίσουν όλοι σε κύκλο, για να αναστοχαστούν αυτά που έμαθαν. Ο αναστοχασμός της εμπειρίας στην ολομέλεια μπορεί να εξετάσει ερωτήματα όπως τα ακόλουθα:

• Τι σε βοήθησε περισσότεροόταν ήσουν στη θέση του ζωγράφου;
• Τι σε βοήθησε λιγότερο;
• Πως περιέγραψες την εικόνα ως παρατηρητής;
• Άλλαξες τη στρατηγική σου, όσο εξελισσόταν η δραστηριότητα ήδιατήρησες την αρχική σου στρατηγική;